دانلود کتاب جزیره گنج از رابرت لوئی استیونسن | لی لی بوک

مقدمه

مثلث تجارت:

پس از کشف آمریکا توسط کریستف کلمب سومین ضلع یک مثلث تجاری تکمیل گردید که به مثلث تجارت یا مثلث بازرگانی معروف گشت، طبق این مثلث و بر روی نقشه، از قاره اروپا انواع منسوجات، شراب و سایر محصولات تولیدی مقبول آفریقا به آنجا ارسال می‌گردید، برده‌ها از آفریقا و مبدأ جزایر قناری به سمت قاره آمریکا و منطقه کارائیب برده می‌شد و در نهایت سومین ضلع این نقشه ارسال تنباکو، شکر و کتان از آمریکا به اروپا بود. یکی از عمده دلایل مقبولیت این مسیر تجاری برای ناخدایان استفاده از جریان‌های دریایی و بادهای موسمی مناسب برای دریانوردی بود، فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها، هلندی‌ها، پرتقالی‌ها به قصد تسلط بر آمریکا. ثروت و منابعشان را روانهٔ آبها کردند، سه کشور اروپایی برای نخستین بار به آمریکای شمالی کوچیده و در آنجا اقامت گزیدند.

بیشتر نو کوچان نخستین، به دلایل اقتصادی از اقیانوس اطلس گذشته و وارد آمریکا شدند؛ اما برخی دیگر نیز موطن خودشان را به واسطه انگیزه‌های ایده‌آلیستی از قبیل آزادی مذهبی، صلح دوستی و غیره ترک کردند، نو کوچان انگلیسی عموماً در طول ساحل شرقی ایالات متحده و نو کوچان فرانسوی بر کرانه‌های رودخانه سن لوران اقامت گزیدند. تا سال ۱۶۰۷ صدو چهار کلونی در جیمز تاون، ویرجینیا و منطقهٔ کارائیب تأسیس گردید، برخی از کلونی‌ها اختصاصی بود که به وسیلهٔ مالکان ثروتمند و معمولاً اشراف ایجاد می‌گردید و کنترل می‌شد.

رواج دزدی دریایی:

در عرض چند دهه، دزدی دریایی هم رواج یافت و این مثلث تجاری برای آنها تبدیل به مثلث طلایی شد، گروه‌های غارتگر مختلف. پهنهٔ آبها را میان خود تقسیم کردند، غارت کشتی‌ها نه تنها دزدان دریایی را ثروتمند می‌کرد؛ بلکه آنها را صاحب قدرت و تجهیزات نظامی هم می‌نمود اغلب گروه‌هایی که بعدها به راهزنان دریا مشهور شدند ابتدا جاشوها و سربازان کشتی‌های جنگی بودند که از طرف کشورهای مختلف به آمریکا فرستاده می‌شدند تا در جستجوهای خطرناک، گنج یا محموله‌های با ارزش پیدا کنند. مناطق کارائیب بهترین مکان برای دزدی های دریایی محسوب می شد؛ چون قوانین کم و یا اینکه اصلا وجود نداشت، جزایر متروکه بسیاری برای پنهان شدن داشت و کشتی تاجران زیادی از آنجا عبور می کرد.

به تدریج دسته‌های مختلف در آمریکا پایگاه‌هایی برای خود ساختند و بندرها و لنگرگاه‌ها را بر پا کردند و در دریا هم به سختی با یکدیگر درگیر شدند. هر کس هر قلمرویی در خشکی یا در آب داشت با شمشیر و تفنگ به دست آورده بود. سلاح و آذوقه بسیار پرارزش بود چرا که باید از آن سوی اقیانوس به آمریکا می‌رسید، در این میان جنگ و بی نظمی منطقه را در بر گرفته بود. در میان این بی قانونی و چند دستگی که بین قدرت‌های بزرگ وجود داشت، سر و کله دزدان دریایی پیدا شد، برای راهزنی و دزدی دریایی در ابتدای کار قانونی وجود نداشت چرا که در آن کشمکش، دزدی از کسانی حساب می‌شد که خودشان از جای دیگری دزدی کرده بودند.

دوران طلایی دزدی دریایی:

دوران طلایی دزدی دریایی (به انگلیسی: Golden Age of Piracy) یک اصطلاح رایج برای اشاره به یک دوره دزدی دریایی در تاریخ دریانوردی است. در مقبول‌ترین تعریف، دوران طلایی دزدی دریایی از دههٔ ۱۶۵۰ شروع و تا ۱۷۳۰ خاتمه می‌یابد، یک دورۀ ۸۰ ساله که با فجیع‌ترین نبردها و غارت‌های دریایی همراه بود. غارت‌هایی که در غرب عمدتاً توسط ملوانان اروپایی و در شرق نیز توسط دزدان دریایی چینی صورت گرفت. با کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب و با توجه که تنها مسیر رفتن به آنجا آبهای اقیانوس بود، انواع کشتی‌های باربری و نظامی به سوی این قاره سرازیر شدند و تشکیل کلونی های جدیدی دادند. در حقیقت اولین غارتگر و استعمارگر این منطقه شاید به تعبیری خود کلمب باشد. دوران طلایی دزدان دریایی در مجموع شامل سه بخش عمده می‌باشد:

• اولین دوره معروف به دوره بوکانیر (به انگلیسی: Bucaneer) در سنوات ۱۶۵۰ تا ۱۶۸۰ واقع شد و پایه‌گذاری آن توسط ملوانان انگلیسی و فرانسوی با خاستگاه جامائیکا بود در جهت حمله به مستعمرات و حمل و نقل دریایی اسپانیا در جزایر کارائیب. اسپانیایی ها، منطقه کارائیب از پاناما تا دهانه رود ارینوکو را همچون ملک شخصی خود می پنداشتند و ثروت های عظیمی از دنیای جدید (آمریکا) شامل طلا، نقره و گنج های باارزش دیگر را به اسپانیا منتقل می کردند.

انگلستان، فرانسه و بقیه ملتهای اروپایی نیز به این گنچینه هایِ عظیمِ جزایر کارائیب و قاره آمریکا، علاقه نشان می دادند؛ اما اسپانیایی ها به هر طریقی سعی داشتند مالکیت مطلق خود را بر این مناطق حفظ کنند. با اشغال جامائیکا توسط انگلستان، این منطقه بعنوان پایگاه عملیاتیِ ملوانان انگلیسی و فرانسوی برای حمله به کشتی های اسپانیایی مورد استفاده قرار گرفت. به تدریج از دل گروهای ملوانان انگلیسی و فرانسوی دزدان دریایی بوکانیر در دریای کارائیب شکل گرفتند که به غارت کشتی های اسپانیایی می پرداختند. بوکانیرها شامل دریانوردان و یا خدمتکاران فراری از ملل گوناگون نیز می شدند که در جزیره‌های دریای کارائیب پناه می‌گرفتند. آن‌ها گلّه‌های وحشی را شکار می‌کردند و گوشت را بر پنجره‌های مشبّکی به نام “بوکان” می‌خشکاندند، به همین علت به آن‌ها “بوکانیر” می گفتند.

• دومین دوره معروف به دوره پایرِت (به انگلیسی: Pirate) که آغاز آن سال ۱۶۹۰ میلادی می‌باشد، در ارتباط با سفرهای راه دور آمریکا در غرب و حمله به مسلمانان و کمپانی هند شرقی در اقیانوس هند می‌باشد.

دزدی دریایی در اقیانوس هند و جزایر هند شرقی به شیوه ای که در کارائیب و جزایر هند غربی و حتی سواحل آفریقا رواج داشت، مرسوم نبود. در سال ۱۶۹۳، “توماس تیو” (دزد دریایی معروف قرن هفدهمِ انگلستان) با دور زدن دماغه امید نیک در جنوب آفریقا، از اقیانوس اطلس وارد اقیانوس هند شد و کشتی های اقیانوس هند را مورد غارت قرار داد و ثروت بسیاری به دست آورد. در پی او، دزدان دریاییِ بسیاری از طریق همین مسیر از اقیانوس اطلس وارد اقیانوس هند شدند و بندرگاه های خود در کارائیب و اقیانوس هند را به هم متصل کردند.

• سومین دوره معروف به دوره پرایوتیر (به انگلیسی: Privateer) نیز مربوط به دوران جانشینی و گسترش امپراتوری اسپانیا از سال ۱۷۱۶ تا ۱۷۲۶ می باشد. هر چند پرایوتیرها نیز جز دزدان دریایی محسوب می شدند؛ اما آنها بیشتر به ملوانان دریایی شبیه بودند؛ چرا که اکثر کارهایِ آنان قانونی بود. این افراد توسطِ یک دولت، گروه یا کمپانی تجارتی برای از بین بردن یا به دام انداختنِ کشتی هایِ دولتهای متخاصم و تصاحب اموال آنان به کار گرفته می شدند. این عمل کاملا قانونی بود و همه آنها از طرفِ دولت، برگه ماموریتی به اسمِ “نامه ضبط اموال بیگانگان” در اختیار داشتند. این نامه برای پرایوتیرها مصونیت بوجود می آورد و طبقِ قوانین بین المللیِ آن زمان، با پرایوتیرهایی که این نامه را داشتند، نمی شد همچون زندانیِ جنگی رفتار کرد.

این معامله هم برای دولت و هم برای ملوانانِ پرایوتیر سود داشت. برای ملوانانِ پرایوتیر این یک آرزو بود که بتوانند بدون ترس از مجازات، به کشتی ها و بندرگاه ها حمله کنند و این کار موقعیتی استثنایی و هیجان انگیز در اختیارِ آنان قرار می داد. از طرفی، پرایوتیرها سلطه دریایی دولتهای خود را به میزان زیادی افزایش داده و علیرغم اینکه دولت هیچگونه تعهدی در فراهم کردن نفرات، سلاح و تجهیزات برای آنها نداشت، پرایوتیرها مجبور بودند درصدی از اموال غارت شده را در ازای مصونیت خود به دولت بپردازند. از دیدِ دول متخاصم، یک پرایوتیر همچون یک دزد دریایی به حساب می آمد و در بسیاری از مواقع آنها را محاکمه و به جرم ارتکابِ دزدی دریایی، محکوم می کردند.

در میان دول اروپایی، انگلستان و اسپانیا بیشترین استفاده را از دزدان دریایی در نبرد علیه یکدیگر بردند. قاره آمریکا برای اسپانیا یک منبع درآمد غیرقابل انکار بود. طلاها و سنگ‌های قیمتی بسیار توسط کشتی‌های اسپانیایی به سمت قاره اروپا مرتب در حال رفت‌وآمد بودند. به تدریج مزاحمانی بر سر راه اسپانیایی‌ها پیدا شدند که مهترین آنها نیروی دریایی انگلیس بود. در آن زمان میان انگلستان و اسپانیا بر سرِ تصاحب قدرت دریایی و بِلامُنازع جنگ لفظی شدیدی وجود داشت. انگلیسی‌ها مرتب و به شکل فزاینده‌ای به داخل متصرفات اسپانیا رفت‌وآمد می‌کردند. “هنری مورگان” کسی بود که تحت استخدام انگلستان بود و جزو نیروی دریایی این کشور محسوب می‌شد و مأموریت او این بود که حرکت محموله‌ها و کشتی‌های اسپانیایی را به سمت آن کشور مُختل کند. اقدامات هنری مورگان از طرف انگلستان تقدیر شد و به او مقامِ “شوالیه” دادند و همچنین او را به حکومت جامائیکا منصوب کردند که در آن زمان تحت سلطۀ انگلستان بود. در این میان حکومت اسپانیا نیز بیکار نبود و برای مقابله به مثل با امپراتوری بریتانیای کبیر چاره‌ای اندیشید. اسپانیا هم همان روش کشور رقیب خودش را پیش گرفت و این بار با یک دزد دریایی قهار به نام “آمارو فارگو” قرارداد بست، فارگو که با غارتِ جزایر قناری برای خودش آوازه‌ای دست و پا کرده بود، به کشتی‌های هر دو کشور انگلستان و هلند حمله می‌کرد.

خلاصه داستان:

زمان: ۱۷۵۶ میلادی

مکان: انگلستان (شهر بریستول)

“جیم هاوکینزِ” سیزده ساله با پدر و مادرش در مهمانخانه “بن بوو” که نزدیک “بریستول” در سواحل جنوب غربیِ انگلستان واقع بود، زندگی می کرد. پدرش صاحب مهمانخانه بود. روزی پیرمردی مرموز به همراه صندوقچه ای برای اجاره اتاق، وارد مهمانخانه می شود. او به هیچکس اجازه نزدیک شدن به صندوقچه را نمی داد. پس از مدتی، چند دزد دریایی که در به در دنبال پیرمرد و صندوقچه می گشتند، به شهر حمله می کنند و در این بین، پیرمرد به خاطر زیاده روی در مصرف الکل می میرد و جیم هاوکینز موفق می شود در آخرین لحظه صندوقچه را باز کند و متوجه نقشه ای در داخل آن می شود. او نقشه را برداشته و پیش فرماندار شهر و دوستش، دکتر “لیوسی” می رود.

وقتی که آنها نقشه را دقیق بررسی می کنند، می فهمند که نقشه ی گنجی عظیم است که فرمانده دزدان دریایی در جزیره ای پنهان کرده و تا به حال کسی نتوانسته به آن دست پیدا کند. پس آنها تصمیم می گیرند که کشتی خریده، ملوانانی استخدام کرده و به سمت جزیره گنج سفر کنند. بین ملوانان استخدامی، آشپزی به نام “جون سیلور” قبلا دزد دریایی بوده و این گنج را متعلق به دزدان دریایی می داند و تصمیم می گیرد که وقتی به جزیره رسیدند، با افرادش شورش کند، همه را بکشند و گنج را به تنهایی صاحب شوند. در این بین تنها کسی که به طور اتفاقی از نقشه شومِ آنها با خبر می شود جیم هاوکینز است …

معرفی کتاب:

جزیره گنج، رمانی ماجراجویانه است که توسط رابرت لویی استیونسن، نویسنده اسکاتلندی نوشته شده است و داستان گروهی از دزدان دریاییِ بوکانیر و یک جزیره گنج را روایت می کند. بوکانیر به گروهی از دزدان دریایی گفته می‌شد که در اواخر قرن هفدهم میلادی (۱۶۸۰-۱۶۵۰ میلادی) به خطوط کشتیرانی اسپانیا و فرانسه در دریای کارائیب حمله می‌کردند.

کتاب در ابتدا با عنوان Treasure Island, or The Mutiny of The Hispaniola (به فارسی: جزیره گنج یا شورش در کشتی هیسپانیولا) در طول سالهای ۱۸۸۱ و ۱۸۸۲ به صورت سریالی در مجله ادبی Young Folks (به فارسی: نوجوانان) که مخصوص کودکان و نوجوانان بود منتشر می شد و سپس در ۱۴ نوامبر سال ۱۸۸۳ میلادی به صورت کتاب به چاپ رسید. شخصیت اصلی داستان جیم هاوکینز هست که با پدرش مهمانخانه ی “بن بوو” رو اداره میکنه و ماجرا از زبان او روایت می شود. دریانوردی پیر در مهمانخانه می میرد و “جیم” در صندوقچه‌ی او، نقشه گنجی را می یابد. او و دوستانش به جزیره‌ای دور سفر می کنند، اما دزدان دریایی خطرناکی نیز به دنبال این گنج هستند.

جزیره گنج را غالباً در زمره ادبیات کودک و نوجوان به حساب می‌آورند و منتقدان آن را به خاطر توصیف استادانه نویسنده از شخصیت‌ها و رویدادها و فضای داستان، ستوده‌اند. این کتاب بارها به روی صحنه تئاتر و پرده سینماها رفته و از محبوبیت خاصی به ویژه نزد نوجوانان، برخوردار است.

زمان وقوعِ داستان:

برای دزدان دریایی بوکانیر، مناطق کارائیب (در محدوده میان اقیانوس اطلس و دریای کارائیب) بهترین مکان برای دزدی دریایی محسوب می شدند. چون قوانین کم و یا اینکه اصلا وجود نداشت، کشتی تاجران زیادی از آنجا عبور می کرد و جزایر متروکه بسیاری برای پنهان شدن داشت. بسیاری از این جزایر متروکه محلی برای مخفی کردن گنج های دزدان دریایی شد که حوادث این کتاب نیز در یکی از این جزیره ها و در سال ۱۷۵۶ میلادی (سالها بعد از دوران دزدان دریاییِ بوکانیر) و زمانیکه گروهی برای یافتن گنجی از دزدان دریایی به کمک یک نقشه عازم جزایر کارائیب می شوند) به وقوع می پیوندند.

از ابتدای فصل اول کتاب چنین برمی آید که جیم هاوکینز در سال ۱۷۶۰ و در سن ۱۷ سالگی به درخواست دوستانش تصمیم می گیرد قلم به دست بگیرد و ماجراهایی که چهار سال پیش در جزیره گنج برای آنها اتفاق افتاده بود را بنویسد. (آن ماجراها در سال ۱۷۵۶ و زمانی که او سیزده ساله بوده، اتفاق افتاده اند) در شروع کتاب چنین می خوانیم:

«آقای تره لاونی، دکتر لیوسی و سایر آقایان از من خواستار شدند که تمام داستان جزیره گنج را از ابتدا تا انتها بنویسم و چیزی را پنهان نسازم. بدینجهت در سال ۱۷۶۰ میلادی و در سن هفده سالگی قلم به دست گرفتم و این داستان را از روزی شروع کردم که پیرمرد دریانوردی که روی صورتش جای زخمی بود، به مهمانخانه بن بوو که پدرم آنرا اداره می کرد، جهت اقامت قدم گذاشت …»

مکان وقوعِ داستان:

حوادث کتاب در دو منطقه مجزا به وقوع می پیوندند. قسمت اول ماجراها در یک مهمانخانه حوالی بریستول (واقع در سواحل جنوب غربیِ انگلستان) به وقوع می پیوندند. در تقسیمات کشوری انگلستان، بریستول هم “شهر” و هم “شهرستان” محسوب می شود و تا سال ۱۰۸۶ میلادی، با وجود دارا بودن موقعیت بندری خوب، از اهمیت زیادی برخوردار نبود، اما از این سال بود که به سرعت گسترش یافت. در سال ۱۰۸۶ جمعیت این شهر حدود ۲٬۳۰۰ نفر بود و در سال ۱۳۷۷ با جمعیتی حدود ۹٬۵۰۰ نفر، سومین شهر انگلستان پس از “لندن” و “یورک” بود. “تجارت هند غربی” (معاوضه کالاهای صنعتی با برده‌های سیاه‌پوست)، اساس قدرت تجاری بریستول را در قرن هفدهم تشکیل می‌داد که با منسوخ شدن برده‌داری از قدرتش کاسته شد. اما با تغییراتی که در مسیر رودِ “آوون” داده شد، دوره تازه‌ای از رونق و پیشرفت را آغاز کرد.

پس از یک سفر دریایی، قسمت دوم حوادث (که بخش اعظم کتاب را نیز شامل می شود) در یک جزیره گنج (واقع در کارائیب) ادامه می یابد. نام واقعی این جزیره، “جزیره اسکلتی” است. این جزیره پوشیده از درختان بلند کاج بوده و عمدتا زیستگاه حیوانات وحشی و پرندگان است. ارتفاع بلندترین تپه در این جزیره ۳۰۰ تا ۴۰۰ فوت است. در فصل چهارده، استیونسن از زبان جیم هاوکینز، جزیره را اینگونه توصیف می کند:

«اطراف خود و مناظر این جزیره را که تازه بدان قدم گذاشته بودم با علاقه فراوانی تماشا می کردم. از یک سرزمین پست که قسمتی از آنرا آب فرا گرفته بود گذشتم و به کناره قسمت بازی رسیدم که سطح آن شنی بود و به اندازه نیم مایل درازا داشت. در این قسمت درختان زیادی که شبیه کاج بودند دیده می شد. در انتهای باز این منطقه تپه ای قرار داشت که بر فراز آن برج های صخره ای شگفت انگیزی در زیر نور خورشید به روشنی می درخشیدند. پس از آن، به منطقه ای رسیدم که در آنجا جنگل ممتدی از درختان کاج در طول شنزار روئیده بود. شاخه های درختان به طرز شگفت انگیزی به پایین خم شده بود و برگهای آنها ضخیم و پهن بودند. بیشه زار از یکی از تپه های شنی شروع شده و به تدریج وسعت یافته و ارتفاع بیشتری پیدا کرده بود …»

راویِ داستان:

هم راوی و هم قهرمان داستان، جیم هاوکینزِ نوجوان است. به جز سه فصل ۱۶، ۱۷ و ۱۸ که از زبان دکتر لیوسی روایت می شوند، استیونسون بقیه فصل های کتاب خود را از زبانِ جیم نقل می کند.

نکاتی جالب در مورد کتاب جزیره گنج:

آیا می دانستید:

• عنوان جزیره گنج (Treasure Island) توسط سردبیر مجله “نوجوانان” برای این کتاب انتخاب شد. خود استیونسن عنوان آشپز دریایی (SeaCook) را برای آن انتخاب کرده بود! مسلما میزان موفقیت این کتاب تا حد زیادی به عنوان “جزیره گنج” مدیون است. عنوانی که اگر “آشپز دریایی” جایگزینش می شد، شاید چنین موفقیتی برای کتاب حاصل نمی شد.

• جزیره گنج تابحال تاثیر زیادی بر فرهنگ مردم آمریکا داشته است. به گونه ای که یک رستوران با نام “لانگ جان سیلور”، یک شهربازی با نام “جزیره گنج” و چندین فیلم سینمایی، کارتونی، عروسکی، بازی ویدیوئی و … با همین عنوان ملهم از این کتاب و شخصیت های درون آن بوده اند.

• فیلم معروف دزدان دریایی کارائیب با الهام گیری از موضوع اصلی این کتاب (دزدان دریایی و جزایر گنج در کارائیب) ساخته شد.

اطلاعات کتاب:

• کتاب جزیره گنج ترجمه ای است از کتاب Treasure Island (به فارسی: جزیره گنج) نوشته رابرت لوئی استیونسن که نخستین بار سال ۱۸۸۳ توسط انتشارات Cassell and Company در انگلستان منتشر شد.